Afgelopen donderdag mocht ik via mijn stage naar een debatochtend over de serie Schuldig. Het onderwerp van het debat was schuldhulpverlening en armoedebestrijding in Amsterdam Noord en specifiek de Vogelbuurt. De Vogelbuurt stond eind vorig jaar ineens in de schijnwerpers door de serie Schuldig: een serie over de schuldenproblematiek uit het perspectief van schuldenaren, hulpverleners en andere betrokkenen. De serie schetste een erg sterk beeld van de problemen en redenen achter schulden, maar ook de gevoelens die dit bij mensen teweegbrengt kwamen uitgebreid aan bod.
De serie gaf de wijk een gezicht op nationale televisie, iets wat voor veel mensen leuk maar ook spannend was. Naar aanleiding hiervan organiseerde de plaatselijke PvdA-afdeling een debatochtend waarin schuldhulpverleners, buurtbewoners en ook enkele politici uitgenodigd waren. Ook Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale zaken schoof halverwege aan om vragen te beantwoorden en naar ervaringen van betrokkenen te luisteren.
Ik heb een verslag van de ochtend geschreven voor mijn stageplaats. Dit verslag met enkele foto’s plaats ik ook hier omdat ik het indrukwekkend vond en dit graag deel. Helaas heb ik niet alles onthouden omdat het een verslagje achteraf is, geen notulen of iets dergelijks. De lezer zal mij dit hopelijk vergeven!
Debatochtend Schuldig
Donderdagochtend was het druk in Huis van de Wijk de Meeuw: de PvdA organiseerde een debatochtend over armoede in de Vogelbuurt en Amsterdam Noord naar aanleiding van de serie Schuldig. Veel buurtbewoners, hulpverleners en politici waren verzameld om met elkaar te praten over het probleem en vooral ook over mogelijke oplossingen. De makers van de serie en een paar van de hoofdrolspelers zaten in de zaal en brachten soms wat in. Ook Marith en ik zaten in de zaal om te luisteren en mee te denken over betere schuldhulp in de Vogelbuurt.
De ochtend begon met een introductie door Coby van Berkum, daarna nam Jesse Bos de leiding van het programma over. Ze begon met een sterke vraag: wie van de aanwezigen heeft helemaal geen schulden? Zelfs geen studieschuld of hypotheek? Slechts een enkeling stak de hand op, waaronder Ditta, één van de hoofdrolspeelsters van de serie Schuldig. Dit was natuurlijk een applaus waard! Jesse noemde ook nog even het basisinkomen, waarop het publiek instemmend reageerde. Helaas is dit op de korte termijn nog niet haalbaar, maar voor de toekomst zou het natuurlijk fantastisch zijn! Will van Schendel, Paul Scheerder en Henk Dijkstra deelden hun ervaringen in de armoedebestrijding en gaven een paar praktische verbeterpunten die ze de hulpverlening makkelijker zouden maken. Will ziet graag een focus op preventie in plaats van achteraf pleisters plakken. Paul was het daarmee eens en benoemde ook de schuldenindustrie als boosdoener. Incassokosten zijn vaak onredelijk hoog, bewindvoerders maken nogal eens misbruik van de onwetendheid van hun cliënten en toeslagen moeten weer toegepast worden op de zaken waar ze voor zijn. Het gebeurt te vaak dat mensen een huursubsidie gebruiken voor andere dingen omdat dit ook nodig is, waardoor ze in de problemen komen als de huur betaald moet worden. Ook de beslagvrije voet, het bedrag waarop geen beslag gelegd mag worden door schuldeisers, moet omhoog volgens Paul. Henk had het over de schaamte en eenzaamheid die spelen bij mensen met armoedeproblemen. Dit moet beter aangepakt worden! Hijsloot zijn stuk af met een mooie eyeopener: Denk niet dat je er niets mee te maken hebt, het kan ons allemaal overkomen!
Om elf uur sloot staatsecretaris van Sociale Zaken Jetta Klijnsma aan om te vertellen wat ze zelf de afgelopen jaren heeft gedaan om schuldhulp makkelijker en beter te maken. Daarna was het de beurt aan het publiek om haar vragen te stellen en problemen die ze zagen aan de kaak te stellen.
Ik vond het mooi om te zien hoe een ervaringsdeskundige in de schuldhulp haar kant van het verhaal vertelde en vervolgens bijval kreeg van andere mensen die dezelfde ervaringen hadden. Een gelegenheid zoals dit is dus ook een goede plek om je verhaal te laten horen! Ook een directeur van een bedrijf van bewindvoerders vertelde kort over zijn verhalen en wat hij graag anders zou willen zien. Hij had het over de beslagvrije voet, een bedrag per maand dat niet gekort mag worden om schulden terug te betalen. Dit bedrag moet eenvoudiger en hoger! Veel incassobureaus smokkelen hier nog mee en pakken daardoor veel te veel geld van mensen die al in de schulden zitten. Daarmee maak je het probleem alleen maar groter!
Eén van de hulpverleners zei dat ze de participatiewet erg onhandig vond omdat het soms helemaal niet past bij de situatie. Een voorbeeld dat ze noemde betreft mensen met inwonende jongeren die 21 of ouder zijn. Deze jongeren worden door de participatiewet geacht mee te betalen aan de kosten, maar kunnen dit lang niet altijd. Toch worden de ouders in dat geval wel gekort op hun uitkeringen, waardoor ze financieel in de knel kunnen raken. Ook als de jongeren wel kunnen meebetalen kan dit tot problemen leiden: ze missen een aanzienlijk deel van hun inkomen en hebben daardoor een minder degelijke financiële basis als starter. Kortom, de participatiewet is niet handig voor bewoners, maar ook niet voor hulpverleners, die daardoor belemmert worden in hun mogelijkheden om iemand te helpen. Ze kreeg veel bijval vanuit de zaal van andere schuldhulpverleners.
Iemand anders vroeg of incassobureaus niet regionaal kunnen opereren in plaats van landelijk zodat je kunt voorkomen dat tien verschillende bedrijven iemand dagvaarden. De extra kosten die daardoor ontstaan worden heel snel te groot om nog af te kunnen betalen. Als je maar één incassobureau achter je broek hebt heb je veel meer overzicht over de situatie en kun je betere afspraken maken.
Daarna mochten Coby, Paul en Henk reageren en noemden ze nog een paar dingen. Will noemde het werk van de Alliantie Beter Samen in Noord, waarin organisaties uit de buurt verenigd zijn om samen de armoedeproblematiek in Noord te bestrijden. Ze deed ook nog een oproep tot een ‘generaal pardon’ voor schulden, iets wat niet helemaal reëel maar wel erg mooi zou zijn.
Daarna kreeg Jetta de kans om op de vragen te reageren. Ze wees de hulpverleners op artikel 18 van de participatiewet, waarin de hulpverlener meer hulpmiddelen krijgt om maatwerk te gebruiken. Ook noemde ze het moratorium, een periode van 6 maanden waarin schuldeisers niet bij iemand langs mogen om geld te vorderen. Dit geeft ademruimte voor de schuldenaar en de hulpverlener, maar is vaak nog te kort! De zes maanden moest ze al “voor de poorten van de hel wegslepen” zoals ze dat zo mooi zei, maar ze zag het liefst een langer moratorium van negen tot twaalf maanden. Hier zou ze haar best voor doen zei ze de zaal toe.
Ook noteerde ze een paar opmerkingen die ze hoorde zodat ze er mee aan de slag kan. Ze beloofde daarmee aan de slag te gaan om zoveel mogelijk te regelen voor de verkiezingsperiode! Goed nieuws dus als ze het waar kan maken.
Het was een waardevolle ochtend! De bewoners en hulpverleners hadden een goed gesprek met elkaar en de politiek kreeg goede tips om mee aan de slag te gaan. Achteraf hadden we wel het gevoel dat er te veel nagedacht werd over schuldenbestrijding en te weinig over preventie. Betere voorlichting op dat vlak zou achteraf veel verdriet kunnen schelen. Ook werd er weinig aandacht besteed aan het stukje menselijkheid dat toch zo belangrijk en waardevol is. Als we alleen op de rode cijfers focussen en niet naar de mens erachter kijken doen we diegene veel te kort. Welke maatregelen moet de regering nemen om te zorgen dat we in ieder geval zorgen dat mensen in de schulden zich niet minderwaardig behandeld voelen? Oftewel: wat moeten we doen om mensen zich menselijk te voelen?Verder leiden veel kinderen onder de schulden van hun ouders doordat ze niet mee kunnen doen aan activiteiten buiten school om of zelfs dingen als schoolreisjes. Het werd al even kort genoemd tijdens het debat, maar hier had naar mijn mening toch even uitgebreider over gesproken moeten worden. Het kan niet zo zijn dat kinderen leiden onder de fouten of de pech van hun ouders! Toch vertrokken we met een goed gevoel: er werden veel punten genoemd en Jetta heeft genoeg gehoord om goede stappen te zetten.
In het kort nog even de genoteerde opmerkingen en tips van buurtbewoners en professionals in de schuldhulpverlening:
